Şimdi İslam dünyasında 9. ve 11. yüzyılar arasında çok ciddi çalışmalar yapmış bilim insanlarının çıktığını söylemek gerekiyor gerçekten. Ancak daha derinlemesine bir araştırma yapıldığında görülecektir ki bu bilim insanları çağı için oldukça ilerici düşüncelere sahip insanlar. Hele dini hususlarda, kimse bilemez tam olarak ama, oldukça esnek kişiler. Bazılarının deist olduğu da oldukça net bir şekilde biliniyor.
Kısaca bilimsel aktivite için öncül koşut bilim insanlarının özgürce, ama her anlamıyla özgürce, çalışabilmeleri için uygun bir ortam yaratmaktır. Bu o dönem mevcuttu İslam dünyasında ancak daha sonra mevcut olmadı. Hala değişen bir şey yok.